Một cuộc đời một ngôi sao

17/09/2012 | Chuyên mục: SÁCH . 58681 Lượt xem

HỌ LẦN LƯỢT RA ĐI

 
 

H

ôm ấy, nhân một vị tỳ-khưu bị mọi người xua đuổi đang lâm bệnh nặng, tôn giả Xá Lợi Phất tự nghĩ:

– Càng sống trong giáo pháp, càng thâm hiểu giáo pháp ta càng hiểu tất cả đều do nhân, đều do duyên. Quả thật, đôi khi không thể miễn cưỡng được, nếu không đủ nhân duyên. Như trường hợp tỳ-khưu Kolālika đã một thời dám vu cáo, mạt sát ta với Mục Kiền Liên là “Những kẻ sống theo dục vọng thấp hèn”. Chính đức Phật giáo giới cũng không được huống hồ gì ta? Sau này, Kolālika kết bè với Ðề Bà Đạt Đa để quậy phá giáo hội, một lần nữa đức Phật giáo giới cũng không hiệu quả. Như vậy, rõ ràng có những kẻ không bao giờ cảm hóa được! Tuy nhiên, bây giờ tỳ-khưu Kolālika đang lâm bệnh nặng, mọi người khinh khi, quăng bỏ – chính lúc này là lúc ta cần phải đến thăm viếng y.

Ngay lúc ấy, tôn giả Mục Kiền Liên tìm đến đưa tin:

– Hiền huynh! Tôn giả Kiều Trần Như đã xin phép đức Thế Tôn, nhập diệt rồi!

– Thế ư? Tôn giả ấy nhập diệt ở đâu?

– Thưa, ở hồ Chaddanta trên Hy Mã Lạp sơn.

Cả hai ngồi đăm chiêu.

– Rồi đến một lúc nào đó chúng ta cũng phải an nghỉ thôi! Ngài Xá Lợi Phất chợt nhìn lên đỉnh núi xa rồi tiếp: Nhập diệt ở đó chắc tôn giả ấy đã tự hỏa táng thi hài của mình bằng đề mục lửa! Ôi! Cho chí cái xác cuối cùng mà tôn giả ấy vẫn muốn không còn cả dư tàn!

Ngài Mục Kiền Liên tâm ý tương thông, mỉm cười nói:

– Đúng vậy! Vị trưởng lão của chúng ta muốn bố thí cho đàn cá ở hồ Chaddanta đấy!

– Mà thôi! Chúng ta hãy cùng nhau đi thăm một vị tỳ-khưu bất hạnh!

– Thưa vâng, nên như thế lắm. Vị tỳ-khưu ấy, do quả ngu si và ác kiến mà mình đã làm, đi đâu cũng bị chư tăng và cận sự nam nữ xua đuổi, hiện giờ y đang ở trong một cái chòi hoang sát bìa rừng, ngoại ô thành phố, về hướng Tây.

Thế rồi, cả hai vị đã tìm thấy ông ấy. Tỳ-khưu Kolālika đang nằm trên một chõng tre, tấm chăn rách nát, mụt nhọt lở loét, hôi hám. Có một sa-di đi ngang, cám cảnh, thương tình ở lại chăm sóc chút cháo, chút hồ. Cả hai tôn giả đi hái lá thơm, kiếm nồi nấu nước sôi, pha nguội, giặt khăn rửa ráy cho bệnh nhân. Ðôi mắt tỳ-khưu Kolālika ứa ra hai giọt lệ, định nói gì nhưng tôn giả Xá Lợi Phất xua tay:

– Hiền giả không cần phải nói gì cả. Cũng không cần thiết mở lời cám ơn.

Tôn giả Mục Kiền Liên đến bên, vỗ về:

– Tôi biết rõ hiền giả muốn sám hối những lỗi lầm trước đây của hiền giả với đức Thế Tôn, với cả hai chúng tôi. Ðiều ấy là tốt, nhưng cứ sám hối trong tâm thôi. Chúng ta đã tha thứ lỗi lầm ấy cho hiền giả rồi!

Tỳ-khưu Kolālika quá yếu, thoi thóp thở, lát sau, vật vã, đau đớn rồi từ trần, hai con mắt lòi ra không nhắm lại được!

Chú sa-di vô danh thở dài:

– Ai cũng mạt sát, phỉ nhổ vị tỳ-khưu này cả, nhưng thấy ông ta bị trả quả hiện tiền thật là kinh khủng, cũng tội!

Buổi chiều, dân làng hay tin, họ chất củi đầy cả chòi hoang rồi thiêu xác; còn bảo với nhau là ông sa-môn ấy bị quỷ ma hành hạ rồi bắt đi xử tội hình!

Tôn giả Xá Lợi Phất nói như nói một mình:

– Ông ta còn biết sám hối đấy, nhưng quả thật là đã quá muộn màng!

Ngày hôm sau, tôn giả Mục Kiền Liên bận việc đi giáo giới một người đệ tử ở rừng sâu đang gặp chướng ngại trong thiền định; tôn giả Xá Lợi Phất lại phải rủ tôn giả Mahā Cunda (em của ngài) đi thăm trưởng lão Sa Nặc (Channa) cũng đang trầm trọng trên giường bệnh.

Tôn giả tự nghĩ: Vị tỳ-khưu này đã từng kết oan trái với ta, nhưng dẫu sao cũng có duyên lành hơn tỳ-khưu Kolālika nhiều!

Trưởng lão Sa Nặc đang bị cơn bệnh dày vò, quằn quại.

Tôn giả Xá Lợi Phất quan tâm nhắc nhở:

– Hãy để tâm rỗng không, hiền giả! Tâm rỗng không nếu được an trú thuần thục sẽ chống đỡ được tất cả mọi đau đớn! Nếu không trú tâm rỗng không được thì trú tâm vào các đề mục thiền, hiền giả! Bất cứ đề mục nào cũng được!

Trưởng lão Sa Nặc phập phều:

– Tôi hiểu, tôi hiểu, tri ân tôn giả! Tôn giả có tha thứ cho những lỗi lầm của tôi không?

– Nhất định như vậy rồi! Ngài Xá Lợi Phất mỉm cười – Tôi đã nhẹ nhàng tha thứ lỗi lầm cho hiền giả cách đây mấy chục năm kia đấy!

Tôn giả Xá Lợi Phất lại ân cần nói:

– Chúng tôi sẽ tìm thuốc men và chút cháo phù hợp cho hiền giả dùng. Nếu thiền định không an trú được thì hãy sử dụng thiền quán. Tốt nhất là hãy thiền quán xem “Cảm thọ chỉ là cảm thọ thôi! Tất cả tri giác, tâm hành, nhận thức cũng phải được quán như thế, chúng chẳng có ngã mà cũng chẳng có ngã sở!”

– Thưa vâng!Tôi sẽ cố gắng, sẽ cố nhất tâm thiền quán như thế!

Thế rồi, tôn giả Mahā Cunda sử dụng thần thông đến nhà đại thí chủ Visākhā kiếm thuốc! Tôn giả Xá Lợi Phất cũng sử dụng thần thông đến nhà trưởng giả Cấp Cô Ðộc tìm cháo.

Khi hai vị ra đi không bao lâu, trưởng lão Sa Nặc phát triển thiền quán, thấy rõ Vô Sanh; sau đó, trưởng lão đi sâu vào thánh định, chấm dứt hơi thở và chấm dứt luôn thọ mạng.

Khi hai vị trở về thì đức Thế Tôn đã có mặt bên cạnh, ngài nói với tất cả chúng tỳ-khưu đang vây quanh:

– Này các thầy tỳ-khưu! Các thầy đừng nghi ngờ gì nữa cả. Sa Nặc ra đi rất an lành. Sa Nặc có trạng thái tâm hối quá rất tốt. Trước giờ lâm tử, Sa Nặc đã phát triển thiền quán, tức khắc đắc quả A La Hán nhờ lời nhắc nhở sau chót của Xá Lợi Phất. Ông ta, sau đó đã trú định giải thoát và ra đi, ý rằng không còn muốn phiền ai săn sóc cho mình nữa!

Rồi đức Thế Tôn quay sang nói với ngài Xá Lợi Phất và Mahā Cunda, muốn cho mọi người cùng nghe:

– Vì tâm từ, vì xót thương Sa Nặc mà hai vị quên hướng tâm để quan sát tâm ý và thọ hành của ông ta! Tuy nhiên, cả hai vị đều không có lỗi gì! Vả chăng, thương yêu nhau, tha thứ cho nhau, chăm sóc cho nhau vẫn là những phẩm tính cao cả, đáng làm gương soi cho lớp tỳ-khưu hậu học!

 

Khi hỏa thiêu thi hài trưởng lão Sa Nặc trở về, tôn giả Xá Lợi Phất gặp đại đức La Hầu La đứng đợi ở bên vườn, ngài dừng chân lại.

– Ðã khá lâu thầy trò ta không gặp nhau, lúc này trông dáng dấp và thần sắc của con dường như có cái gì mệt mỏi?

Đại đức La Hầu La mỉm cười:

– Đúng vậy! Quả đúng hiện giờ con là như vậy! Nhưng con thì chưa tìm thấy một nét nào là mệt mỏi ở nơi thầy cả.

– Thân xác này thì có mệt mỏi đấy con ạ!

Đại đức La Hầu La ân cần ôm y bát của ngài Xá Lợi Phất rồi cùng nhau bước đi.

Khi vào đến tịnh thất, đại đức La Hầu La quỳ sát đất, đảnh lễ tôn giả Xá Lợi Phất ba lần rồi nói:

– Con còn trẻ, thưa thầy! Thế mà cái thân của con đã quá mệt mỏi, suy kiệt, tuổi thọ của con cũng đã sắp hết rồi. Xin phép thầy cho con được Nhập Diệt (1).

Tôn giả Xá Lợi Phất im lặng một hồi.

– Con lại muốn ra đi trước ta?

– Thưa, con tự biết sự đổi khác, biến hoại ở trong con. Con đã xin phép đức Thế Tôn rồi.

Im lặng.

– Con muốn Nhập Diệt ở đâu?

– Thưa, vì có duyên với cõi trời, nên con sẽ an nghỉ bất tử ở cõi trời Ba Mươi Ba.

Lại im lặng.

– Ðức Thế Tôn có dạy bảo điều gì không?

– Ðức Ðạo Sư nhìn con một hồi rồi ngài nói: “Các ngươi ai cũng muốn đi trước Như Lai, thôi thì Như Lai đi sau cũng được”.

– Thế là giáo hội càng ngày càng trống rỗng!

Tôn giả La Hầu La đảnh lễ rồi chấp tay:

– Từ ngày bước vô giáo hội cho đến khi thấy được đạo Bất Tử và cả sau này, con có lỗi lầm nào dầu vô tình hay cố ý, xin thầy hoan hỷ xá tội lỗi ấy cho con!

– Dĩ nhiên thế rồi! Có lỗi hay không có lỗi đối với tâm giải thoát, tuệ giải thoát thì chúng đều như gió thoảng mây bay, con biết thế mà!

– Thưa vâng!

– Còn gì nữa không con?

– Thưa, còn hai việc nữa!

– Vậy thì hãy ngồi lên đây mà nói chuyện – Tôn giả đứng lên, sửa soạn chỗ – Con hãy qua đây, bên cạnh ta đây!

Sau khi yên vị, đại đức La Hầu La nói:

– Tỳ-khưu Losaka, cậu bé khốn khổ thuở trước, nghe lời thầy, con vẫn săn sóc luôn, nhưng không bao giờ vị ấy được đầy đủ vật thực.

– Ta biết!

– Kể từ khi đắc quả A La Hán đến nay, sự thiếu thốn cũng y như vậy!

– Ta biết!

– Dường như, thọ hành (tuổi thọ) của vị ấy cũng không còn được bao lăm!

– Ðược rồi! Ta sẽ đi thăm tỳ-khưu Losaka! Còn việc thứ hai là gì?

– Con muốn đọc cho thầy nghe một bài thơ được cảm hứng tuôn trào sau giây phút chứng ngộ.

Tôn giả cười:

– Hay lắm! Thú vị lắm! Con hãy bắt đầu đi.

Thế rồi, đại đức La Hầu La đứng dậy, bước tới bước lui và đọc lên bài thơ tâm đắc của mình:

“- Ôi! Ở thế giới ba ngàn này

Giữa vùng xán lạn của nhật nguyệt

Và thiên hà tinh đẩu kia,
Có ai được diễm phúc như ta?
Được làm con của đức Vô Thượng!

Bước xuống từ đỉnh Hy Ma
Là kẻ đã chiến thắng vinh quang,
Đã anh dũng vung gươm trí tuệ

Chém lìa Khổ Ðau và Sự Chết!
Là bậc Đại A La Hán Vô Sanh
Và ta cũng vậy

Ta cũng đã ly thoát biết bao nhiêu cám dỗ

của tuổi thanh xuân

Với ý chí bất khuất, kiên cường

Nuốt sao Ngưu, sao Đẩu

Đi theo dấu chân Bất Tử của Người,

Của Thầy và của chư tôn trưởng lão!

Ta cũng xứng đáng được mọi người mến yêu
Tán dương và tôn trọng
Đáng thương thay chúng sanh
Bị bít bùng trong màng lưới của tham ái

Của si mê và khát vọng!
Như cá nằm trên thớt!
Như thỏ nằm trong rọ!
Ta đã xây lưng lại rồi
Không còn nghe tiếng gọi của trần gian

Của vô minh kia nữa!
Ta đã cắt đứt mọi sợi dây trói buộc
Chẳng còn cái chồi nào
Cho các sợi dây leo và tua uốn
Gốc rễ Tử Sanh đã được bứng tận
Bao nhiêu lửa nóng đã bị vùi tro
Giữa bầu trời mùa xuân mát mẻ
Ta ca lên bài ca tự do!

Là bài ca tối thượng tự do!

Một lần là vĩnh cửu!”

Tôn giả Xá Lợi Phất tán thán:

– Ðúng là một kiệt tác, đúng là một tuyên ngôn Bất Tử! Bài thơ này rồi sẽ còn được truyền tụng nhiều ngàn năm sau đấy, con biết không?

Đại đức La Hầu La nhìn tôn giả Xá Lợi Phất một hồi lâu.

– Giờ đã đến thời! Chúc thầy ở lại mạnh giỏi, con đi đây!

Đại đức La Hầu La lại quỳ xuống đảnh lễ một lượt nữa. Tôn giả Xá Lợi Phất ân cần nắm tay. Khi bốn bàn tay vừa rời ra thì đại đức La Hầu La đồng thời cũng biến mất, vô hình vô ảnh. Tôn giả Xá Lợi Phất bước ra khỏi tịnh thất, đăm đăm nhìn lên trời cao…

Chợt tôn giả Mục Kiền Liên cất tiếng nói sau lưng:

– Ðệ sẽ lên đó ngay lập tức. Bảo với đại thí chủ Thiên Chủ Ðế Thích chuẩn bị một bảo tháp tôn nghiêm, quý trọng để tôn trí xá-lợi của La Hầu La!

Tôn giả Xá Lợi Phất quay lại.

– Các người ai cũng muốn du hí thần thông trước mặt ta! Nhưng mà này, hiền đệ! Lên trên đó nhớ nhắc nhở Ðế Thích đừng quá phóng dật.

– Thưa vâng!

Tôn giả Mục Kiền Liên vừa nói xong thì cũng không còn thấy bóng dáng ở đâu nữa.

Ngài Xá Lợi Phất tự nghĩ: “Không trách gì người đời ai cũng ham muốn thần thông phép lạ”.

Chỉ có đức Phật và một số vị thượng thủ A La Hán mới biết được rằng thần thông của Xá Lợi Phất cũng không phải là hạng đệ nhị, nhưng ngài chỉ sử dụng lúc cần thiết mà thôi!

 

Từ khi đứa bé được tôn giả Xá Lợi Phất nhặt lên từ đống rác, đem về Kỳ Viên cho xuất gia sa-di, đến tuổi thọ đại giới, có tên là tỳ-khưu Losaka.

Losaka vì nghiệp quá khứ nên không có công đức, ít nhận được đồ ăn cúng dường. Dầu cho có cuộc bố thí lớn cách mấy, không có gì sánh nổi, bụng của ngài cũng không được no, chỉ vừa đủ để duy trì mạng sống. Một muỗng cháo thôi thì hình như đã đầy tràn miệng bát của ngài. Người ta luôn cảm thấy bát của vị tỳ-khưu Losaka đã đầy dầu bên trong không có gì nên lại đem dâng cúng vật thực cho vị đi sau!

Tuy vậy, tỳ-khưu Losaka tu hành rất tinh tấn, thiền quán tăng trưởng, sau một thời gian, ngài chứng quả A La Hán. Song, ngài vẫn được cúng dường ít ỏi. Vì thiếu thốn vật thực nên “thọ hành” giảm thiểu và ngày nhập Niết Bàn cũng đã gần kề!

Sau khi nghe La Hầu La mách bảo, ngài Xá Lợi Phất tìm thăm, hướng tâm đến, biết được thọ mạng của người đệ tử sắp chấm dứt, bèn nghĩ rằng: “ Tỳ-khưu A La Hán Losaka ngày hôm nay sẽ nhập Niết Bàn. Ta sẽ làm thế nào cho vị ấy được một bữa ăn no bụng lần cuối cùng”.

Thế rồi tôn giả thử dẫn ngài Losaka vào thành Xá Vệ để khất thực. Dẫu cả thành phố ai cũng biết tôn giả, kính trọng ngài, nhưng hôm đó cả hai đều không nhận được một lời chào huống nữa là cúng dường! Thấy chuyện lặp lại đúng như trước dây, tôn giả Xá Lợi Phất liền bảo tỳ-khưu Losaka về trước, ngồi đợi tại giảng đường rồi ngài sẽ gởi vật thực về sau.

Ðúng như ngài nghĩ, khi tỳ-khưu Losaka vừa rời khỏi, ngài liền đầy một bát, đầy hai bát. Tôn giả sớt ra nhiều phần, rồi gặp vị tỳ-khưu nào, ngài cũng bảo mang về cho tỳ-khưu Losaka đang ngồi đợi tại giảng đường. Tuy nhiên, vì nghiệp báo xui khiến, tất cả những người mang về đều quên, không đem những phần vật thực đến cho ngài Losaka, hoặc họ ăn hết hay họ đem cho người khác.

Ðến trưa, khi về tịnh xá, tỳ-khưu Losaka đến gặp ngài để đảnh lễ. Bậc Tướng quân Chánh pháp ân cần nói:

– Này hiền giả! Hiền giả có nhận được chút ít vật thực cơm bánh gì ta gửi về không?

Vì là bậc thánh, ngài Losaka nhũn nhặn trả lời:

– Thưa tôn giả! Rồi đệ tử sẽ nhận được!

“Rồi đệ tử sẽ nhận được, nghĩa là hiện giờ chưa nhận được!” Nghe nói vậy, ngài hiểu! Tôn giả Xá Lợi Phất ngẩng đầu nhìn trời: Đã quá ngọ!

– Hãy ngồi xuống đây, hiền giả! Hãy ngồi xuống đây! Tôn giả Xá Lợi Phất nói nhanh Chỉ đợi ta trong giây lát thôi!

Xong, như cánh chim ưng vàng, tôn giả quăng bát qua hư không, vận thần thông lực bay sang trú xứ của vua Kosala. Ở đây, sau khi nhận đủ bốn loại bánh ngọt – những thức ăn phi thời – tôn giả mau chóng trở về với thời gian như viên lực sĩ duỗi cánh tay!

Tôn giả cầm bát, đứng và nói với ngài Losaka:

– Này hiền giả! Hãy ăn đi! Ðây là những vật thực được đức Tôn Sư cho phép dùng lúc phi thời. Và ta cho phép hiền giả hãy lấy tay bốc và ăn.

Ngài Losaka vì lòng kính trọng thầy, không thể để thầy đứng cầm bát cho mình ăn, nên ngần ngại, không dám.

Tôn giả Xá Lợi Phất phải ân cần giải thích:

– Này hiền giả! Hạnh cung kính, tôn quý thầy như vậy là rất quý báu, nhưng đây là do ta cho phép chứ không phải tự ý của hiền giả. Ta cầm bát và đứng. Hiền giả cứ thò tay bốc và ăn. Vì hơn ai hết, ta biết rõ rằng, khi hai bàn tay ta vừa rời khỏi bình bát thì sẽ không còn một tí vật thực nào ở trong ấy nữa.

Do thần thông lực của bậc Tối Thượng Thủ duy trì, nên bánh không thể biến mất. Và nhờ vậy, ngài Losaka được ăn một bữa như ý muốn, đầy đủ, no bụng.

Đại đức Losaka quỳ mọp xuống, lấy hai tay ôm hai bàn chân bụi của tôn giả Xá Lợi Phất, gập đầu, nói rằng:

– Đệ tử đã thấy nghiệp của đệ tử rồi, và hôm nay đệ tử đã trả hết nghiệp. Đệ tử cũng chẳng còn luyến ái gì cái thân xác nặng nề, bất tịnh này nữa! Vậy xin đức thầy cao cả hãy cho phép đệ tử được Nhập Diệt!

Tôn giả mỉm cười, cầm tay tỳ-khưu Losaka kéo đứng dậy, ngài nói:  

Thôi, được rồi! Quý rồi! Chỉ hiền giả biết lúc nào là phải thời! Vậy hiền giả muốn Nhập Diệt ở đâu?

– Thưa, ở đây, ngay tại chỗ này! Tại chỗ mà nhờ ân đức của thầy, con được ăn một bữa no bụng trong suốt cuộc đời, trong suốt một kiếp làm người!

Thế rồi, ngay chiều hôm ấy, tỳ-khưu A La Hán Losaka nhập Niết Bàn không có dư y. Đức Chánh Ðẳng Giác đứng một bên chứng kiến thi hài được hỏa táng.

Xúc động giáo pháp, tôn giả Xá Lợi Phất tự nghĩ:  Một vị tỳ-khưu đang tu hành với giới hạnh rất tốt, trong phút giây không làm chủ được mình, chỉ vì một miếng ăn mà để tâm ganh ghét, đố kỵ khởi lên – nên đã bị quá báo thật là khủng khiếp! Tuy nhiên, luật nhân quả thật là nhiệm mầu. Cái nhân tu hành thuở nọ cũng không bị mất đi! Losaka được chứng quả A La Hán, lại còn được bậc Chánh Đẳng Giác quan tâm đứng một bên lúc hỏa táng thi hài nữa chứ! Sự có mặt của đức Thế Tôn và chư tôn túc trưởng lão như thế này thì quả là đại hạnh cuối cùng cho hiền giả Losaka vậy”.

 

Ðã đưa tiễn rất nhiều người ra đi rồi, nhập diệt rồi, thế mà tôn giả còn phải tiễn đưa một nhân vật quan trọng khác nữa trong hàng cư sĩ.

Con trai của trưởng giả Cấp Cô Ðộc đến đảnh lễ đức Thế Tôn, vấn an sức khỏe của ngài, và báo rằng bệnh tình của trưởng giả đã đến hồi trầm trọng, xin tôn giả Xá Lợi Phất hãy mở lòng bi mẫn đến thăm viếng trước khi ông nhắm mắt. Nghe tin vậy, tôn giả Xá Lợi Phất đã cùng ngài A Nan Đa bộ hành tới thăm.

Đến bên giường bệnh, tôn giả quan tâm hỏi:

– Này đại thí chủ kính mến! Hiên giờ ông có đau đớn lắm không? Tình trạng cơ thể hiện nay như thế nào?

– Thưa, có cái gì đó trong đệ tử như đang băng hoại, đang rữa nát hay là đang bị vỡ vụn, đứt rời ra từng khúc! Cái thân già yếu của đệ tử dường như không còn chịu đựng được nữa rồi!

– Dĩ nhiên là vậy! Tôn giả nắm tay ông – Cái thân nào rồi cũng đến lúc bị mỏi mòn, suy kiệt, bị hủy hoại như thế; nhưng mà ông còn tỉnh trí không, còn sáng suốt không, hở người cư sĩ hiền trí?

– Thưa, thân đệ tử dẫu đau đớn, nhưng tâm trí đệ tử vẫn còn minh mẫn lắm! Sự sáng suốt ở trong đệ tử vẫn không bị mây che!

– Vậy là rất tốt, này ông trưởng giả! Hãy chú tâm nhé, ta sẽ thuyết cho ông nghe một thời pháp!

– Thưa vâng, con mong muốn lắm. Con sẽ rất chú tâm!

Rồi tôn giả thuyết thời pháp sau đây:

“- Này trưởng giả kính mến! Hãy ghi nhận theo lời ta mà quán tưởng như thế này:

  Này Người Thợ Sinh Diệt! Ta không còn dính mắc với đôi mắt, với lỗ tai, với cái lưỡi, lỗ mũi và cả làn da xúc cảm nữa! Ngươi cứ không ngưng nghỉ tạo ra những cảm thọ trống không vô vị; như bọt nước, như hoa đốm, như hoa trong gương, như trăng đáy nước… như con chó gặm khúc xương khô! Ngươi không còn lừa bịp ta được nữa đâu! Ngươi không còn làm gì được ta nữa đâu!

 Này hỡi Người Thợ Sinh Diệt! Những ảo ảnh do ngươi ngụy tạo ra, ta đã nhìn thấy rồi! Những cái gọi là vừa lòng, êm ái, khoái lạc, ngon ngọt, thỏa thích, khả hỷ, khả ái từ lâu đã quyến dụ ta, mê hoặc ta như cá dính câu, như chim sa lưới, nay thì ta không còn mắc mưu ngươi nữa! Ôi! Tất cả rồi sẽ bị phân ly, biến hoại, rã tan. Dẫu thân này hay thân khác, dẫu thế gian này hay thế gian khác, không bao giờ có pháp thường còn, cực lạc, hay trường sanh bất lão đâu. Tất thảy chúng đều là đau khổ và phiền não cả thôi!

Này hỡi Người Thợ Sinh Diệt! Ta đã tu tập như vậy, ta đang tu tập như vậy, ta đã an trú như vậy thì ta nhất định sẽ chiến thắng ngươi. Từ nay, ngươi không còn làm gì nổi ta nữa đâu!”

Nghe xong thời pháp, trưởng giả Cấp Cô Ðộc ràn rụa nước mắt. Thấy vậy tôn giả A Nan Đa hỏi:

– Này trưởng giả kính mến! Ông lo sợ về điều gì? Ông buồn khổ về điều gì? Hay tinh thần ông đã trở nên quá suy nhược?

– Thưa không, bạch nhị vị tôn giả! Lo sợ hoặc buồn khổ hoàn toàn không có ở trong đệ tử. Và tinh thần của đệ tử không chút giảm suy, trái lại, đang phấn chấn, đang thịnh mãn, đang phỉ lạc. Ấy chỉ vì mặc dầu đã dự thính rất nhiều bài pháp do đức Tôn  Sư giảng dạy, đệ tử chưa hề được nghe một bài pháp tuyệt diệu, cao siêu như thế nầy!

Tôn giả Xá Lợi Phất nói:

– Cũng đúng thôi, trưởng giả! Ðấy là những bài pháp cao siêu chỉ để giảng cho những vị tỳ-khưu có trình độ tâm linh tiến hóa. Trong tăng chúng, rất nhiều vị chưa hề được nghe, huống hồ là cư sĩ, ngại rằng họ sẽ không thấu hiểu!

Trưởng giả kính mến! Ông cũng là cư sĩ, nhưng mà ông nghe được là tại làm sao? Vì ông có tâm của bậc đại nhân! Ông đã chi dùng một gia sản bằng hai lần năm trăm bốn chục triệu đồng tiền vàng cho giáo pháp của  đức Tôn Sư mà không một tính toan hay dính mắc. Ông đã bố thí như nước của trăm con sông dài, cho đến lúc chỉ còn cháo tấm và bột chua mà ông vẫn không chau mày, vẫn giữ đức tin tuyệt đối, bất động với Tam Bảo! Tâm ông quảng đại, đầy vị tha và nhân ái nữa. Những người nghèo khổ, cơ bần, cô độc cả thành Xá Vệ coi ông như một người mẹ hiền vĩ đại. Mái nhà của ông là bóng mát thân yêu cho hàng ngàn tỳ-khưu.

Này trưởng giả kính mến! Như vậy tâm linh ông tiến hóa, tinh thần ông vượt trội, lại là bậc thánh Thất Lai nữa, quả thật ông xứng đáng được nghe bài pháp cao siêu ấy!

Trưởng giả Cấp Cô Ðộc muốn ngồi dậy đảnh lễ nhưng tôn giả A Nan Đa ngăn lại. Thế là trưởng giả nằm yên lặng, mỉm cười mà nước mắt lưng tròng, cất giọng nghẹn ngào:

– Tri ân trưởng lão, tri ân nhị vị tôn giả! Hiện giờ đệ tử rất sung sướng, nội tâm đệ tử hoàn toàn thanh thản, bình an mặc dầu thể xác đau đớn kịch liệt. Đệ tử hoàn toàn mãn nguyện. Đệ tử chỉ có một lời thỉnh cầu.

– Trưởng giả cứ nói!

– Đệ tử chỉ mong trưởng lão thỉnh thoảng giảng những bài pháp cao siêu này đến cho những cư sĩ tiến bộ. Đệ tử lãnh hội được thì chắc cũng có một số cư sĩ sẽ lãnh hội được.

– Ðúng vậy! Ta sẽ xin với đức Tôn Sư từ lời thỉnh nguyện của trưởng giả!

Khi hai vị tôn giả trở về không được bao lâu thì trưởng giả Cấp Cô Ðộc trút hơi thở cuối cùng, tức khắc tái sanh vào cung trời Ðẩu Suất.

Sáng ngày, đức Phật gọi tôn giả Xá Lợi Phất rồi hỏi rằng:

– Hôm qua ông đã làm gì, đã nói gì mà ông Cấp Cô Ðộc tán dương ông dữ vậy?

– Thưa, đệ tử…

– Hồi hôm, vị trời Cấp Cô Ðộc từ cung trời Ðẩu Suất xuống đây đảnh lễ Như Lai và nói rằng phẩm hạnh và tài đức của ông còn sáng muôn vạn lần so với hào quang của tất cả vị trời cọng lại. Vị trời ấy ví von vậy cũng không sai lắm đâu!

– Bạch đức Thế Tôn, đệ tử đã tự ý…

– Như Lai đã hiểu. Và ông làm vậy là đúng. Từ rày Như Lai cho phép chư Thánh tăng trưởng lão giảng những bài pháp cao siêu đến cho những người cư sĩ có trí.

– Thưa vâng!

– Thôi ông hãy về đi! Ông cứ đưa tiễn người này lên đường rồi người khác lên đường mãi; cái thân của ông đã quá mệt mỏi thì cũng nên để cho nó nghỉ ngơi một tí chút!

– Vâng, bạch đức Thế Tôn!

Tôn giả Xá Lợi Phất cúi đầu, tự nghĩ:

– “ Ðấng Ðạo Sư đã biết rõ cái thân của ta bắt đầu biến hoại, đổi khác rồi. Mọi người lần lượt ra đi, có lẽ mình cũng không còn bao lâu nữa”.

 


Chú thích:

(1)  Theo một số sử liệu đáng tin cậy – thì Rāhula Nhập Diệt năm 21 tuổi – tức là chỉ một năm sau khi thọ đại giới tại Kỳ Viên tịnh xá.